نام علمی: Citrullus colocynthis (L.) Schrad
اسامی معمول) (C.N: تاک فاسد، خیار تلخ (Bitter Cucumber)، سیب تلخ (Bitter Apple)، Egusi.
نام های فارسی: هندوانه ابوجهل، حنظل,چی‌باروال، خربزه روباه، حنظل، عجاف، فنک، کسلس، مراره‌الصحاری، بشبش.
گیاهی یک ساله، ساقه ها علفی و پر از کرک های زبر، برگ ها متناوب، دارای دمبرگ های بلند، کرکدار، سه گوش، دارای لب های کاملا فرو رفته و دندانه دار به شکل های گوناگون ، با زاویه منفرجه که سطح رویی آن ها سبز کم رنگ و زبر و سطح زیری کمرنگ می باشد. گل ها به رنگ زرد، به طور منفرد در زاویه بین برگ و ساقه ظاهر می شوند. میوه ها کروی، در اندازه یک پرتقال، زرد و صاف که در هنگام رسیدن در یک پوسته چوبی نازک و سخت احاطه می شود، با گوشت اسفنجی سفید که دارای تعداد زیادی دانه سفید مایل به قهوه ای و به شکل تخم مرغی است. میوه پوست کنده شده به راحتی به سه قسمت تقسیم می شود و از کل حجم آن حدود ۳۳-۲۳% شامل گوشت و بقیه شامل دانه هاست.

کاربرد در طب سنتی:

میوه محرک کبدی قوی و مسهل و دافع آب می باشد و به عنوان یک مسهل قوی به کار می رفته و یکی از قویترین داروهای مسهل شناخته شده است. به ندرت به تنهایی به کار می رود اما در ترکیب با دیگر مسهل ها به کار گرفته شده و به عنوان دارویی عامیانه در بین مردم مطرح بوده است. در طب سنتی در درمان ادم مقاوم، آمنوره و عدم تعادل مغزی به کار برده شده است.
در پزشکی گذشته جزء ترکیبی معجونی به نام Confectio hamech یا Diacatholicon و اغلب دیگر قرص های مسهل بوده و در مواردی که نیاز به پاکسازی بدن بوده، مورد استفاده قرار می گرفته است. در بند آوردن قاعدگی زنان در حالات شدید مؤثر بوده و در ابتدای حاملگی برای القای سقط هم مورد استفاده قرار می گرفته است که مصرف آن بدین منظور هم در کتب قدیمی ثبت شده است. در درمان یرقان، کرامپ های روده ای، دردهای عصبی نیز کاربردهایی داشته است.
پودر (گوشت میوه) آن به صورت موضعی همراه آلوئه و دیگر گیاهان در پماد ها، پلاستر ها و غیره با موفقیت در برابر کرم های انگلی و گاهی به صورت انما برای هدفی مشابه به کار گرفته شده است. در قولنج ایلئوس، انمای آن هنگامی که دیگر داروها اثر بخش نبوده اند، و میوه ریز شده آن برای رفع باردار شدن زنان هم به کار می رفته است. در مراکش از میوه برای محافظت از بید خوردگی پشم استفاده می شود.
از ریشه آن برای بهبودی یرقان، آسیت، بیماری های ادراری و روماتیسم استفاده می شود. دانه آن که طعمی شبیه فندق دارد و غنی از چربی و پروتئین است به عنوان یک دانه روغنی مصرف می شود. دانه آن برای افزایش رشد مو، تسکین نیش مار و دردهای عصبی کاربرد داشته است.
اثرات نامطلوب:
میوه به شدت محرک مخاط است و در دزهای بالا می تواند باعث التهاب خطرناک و خونریزی روده ها شود. در مورد مصرف بیش از یک و نیم قاشق چایخوری از پودر گیاه حتی مرگ هم گزارش شده است. طعم آن نیز تلخ و تهوع آور است. داده های پیش کلینیکی اثرات سمی شخصی را برای آن در ارتباط با دستگاه گوارش عنوان می کنند. در سال ۱۹۹۱ مصرف خوراکی آن به عنوان دارو به علت احتمال صدمه شدید مخاط گوارشی، اسهال خونی، صدمه به کلیه ها، سیستیت خونریزی دهنده و کولیت سمی توسط FDA ممنوع اعلام شد.

خنثی کردن مسمومیت:

تخلیه سریع معده، تجویز مواد قی آور مثل زینک سولفات و آپومرفین و در ادامه خوراندن اپیوئیدها و نوشیدنی های محرک است که با کلاپس مقابله کنند.

خواص دارویی :

طبع هندوانه ابوجهل خیلی گرم و خشک است.
۱ – یک مسهل خیلی قوی است..
۲- برای بیماران بلغمی مفید می‌باشد زیرا مسهل بسیار قوی بلغم است و اخلاط بلغمی را از اعماق بدن خارج می‌کند..
۳- سعی شود جهت مسهل از میوه این گیاه استفاده نگردد مگر در موارد یکه ضروری باشد حتماً زیر نظر پزشک استفاده گردد.
۴- جهت دندان درد ریشه آن را که در سرکه پخته ‌شده باشد مزمزه‌کنند.
۵- برای درمان آب‌آوردن انساج مفید است.
۶- جهت بیماری‌های کبدی از میوه این گیاه استفاده می‌گردد.
۷- گرد میوه این گیاه را با گرد پیرتر مخلوط کرده جهت از بین بردن حشرات در کشاورزی استفاده می‌گردد.
مضرات :
برای کسانی که ورم روده دارند وخوردن آن برای خانم‌های حامله مناسب نمی‌باشد.